Bolszewickie przesłanki braku rejestracji i wykreślenia podmiotu jako podatnika VAT

Bolszewickie przesłanki braku rejestracji i wykreślenia podmiotu jako podatnika VAT

13.01.2018 r. wchodzi w życie tzw. ustawa o STIR. Nowe regulacje umożliwią organom skarbowym analizowanie wszystkich transakcji bankowych podatników na bieżąco (codziennie). Jeżeli informacje te uzasadnią przypuszczenie, że podatnik bierze udział w oszustwach podatkowych, wówczas obok innych konsekwencji może on zostać wykreślony z rejestru podatników VAT. 

Nowy system elektronicznego monitorowania będzie analizował wszystkie transakcje bankowe w kraju przez organy skarbowe. Jeżeli organy skarbowe w trakcie takiego monitoringu spostrzegą, że dany przedsiębiorca może mieć związek z oszustwem podatkowym, mogą wyciągnąć wobec niego dolegliwe konsekwencje. W takiej sytuacji niezarejestrowanemu przedsiębiorcy naczelnik urzędu skarbowego może odmówić rejestracji. Jeżeli dany przedsiębiorca zaś jest już zarejestrowany, naczelnik może wykreślić taki podmiot z rejestru podatników VAT.

1. Nowe rewolucyjne przepisy przewidują, że informacje o wszystkich przelewach bankowych wszystkich przedsiębiorców, osób fizycznych prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek, osób prawnych oraz innych jednostek organizacyjnych (takich jak spółki osobowe) będą codziennie przekazywane organom skarbowym do jednego centralnego systemu komputerowego. Jednocześnie do tego systemu będą przekazywane inne informacje na temat tych podmiotów, np. dane z Krajowego Rejestru Sądowego, NIP, REGON, adres prowadzonej działalności gospodarczej itp. Na podstawie tych wszystkich informacji system komputerowy, za pomocą specjalnych algorytmów, będzie wskazywał, który podmiot może być ewentualnie powiązany z działalnością polegającą na oszustwach podatkowych. Jeżeli organy skarbowe dojdą do przekonania, że wyniki takiej analizy komputerowej oraz ewentualnie inne posiadane przez nie informacje wskazują na „podejrzaną” działalność danego podmiotu, wówczas mogą go wykreślić z rejestru podatników VAT.

Niestety, nie jest możliwe wskazanie, jakie okoliczności czy też jakie działania podatnika mogą powodować wykreślenie podatnika z rejestru VAT. Ustawa posługuje się tutaj enigmatycznym sformułowaniem: „naczelnik urzędu skarbowego wykreśla […], jeżeli z posiadanych informacji wynika, że podatnik może prowadzić działania z zamiarem wykorzystania działalności banków […] do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi” (art. 96 ust. 9 pkt 5 u.p.t.u.). Cały wskazany wyżej proces przetwarzania informacji odbywa się „wewnątrz” administracji skarbowej. Podatnikowi nie są znane kryteria uznania go za prowadzącego działania z zamiarem wyłudzeń skarbowych. Algorytmy komputerowe, na podstawie których uznaje się dany podmiot za „podejrzany”, są tajne, ale postaramy się go zdobyć w celu ujawnienia bolszewickich metod inwigilacji. Nie jesteśmy i nigdy nie będziemy niewolnikami żadnego dyktatorskiego reżimu.

Jednocześnie jednak – na podstawie informacji zawartych w uzasadnieniu do ustawy, informacji medialnych przekazywanych przez Ministerstwo Finansów oraz budowy algorytmu opisanego w ustawie (art. 119zn § 3 o.p.) – można wnioskować, że przedsiębiorca powinien być wykreślony z rejestru, jeżeli będzie w jakiś sposób „zamieszany” w działalność związaną z oszustwami podatkowymi (choćby w sposób pośredni). W szczególności dotyczy to VAT. Może tutaj chodzić o odliczanie podatku naliczonego z tzw. pustych faktur, wystawianie takich faktur, branie udziału w łańcuchu zakupów i dostaw, gdzie na którymś z etapów wystąpiły tego typu zdarzenia. Niewykluczone, że wykreślenie nastąpi również z powodu niewykazywania należnych zobowiązań podatkowych w innych podatkach niż VAT. Nie można również całkowicie wykluczyć, że dany podmiot zostanie wykreślony „przez pomyłkę” lub bez powodu (jak w każdej procedurze prawnej). Wszak wyłączna decyzja w tym zakresie będzie należeć do wszechmocnego naczelnika urzędu skarbowego. Niestety, nie można również wskazać konkretnych działań gwarantujących, że dany podmiot nie zostanie wykreślony z rejestru. Wydaje się, że można się przed tym ustrzec, prowadząc swoje rozliczenia w sposób maksymalnie uczciwy i staranny. Szczególnie dotyczy to VAT. Warto zatem prowadzić szczegółową weryfikację swoich kontrahentów – przede wszystkim poprzez sprawdzanie, czy są zarejestrowani wCEiDG, KRS, w rejestrze podatników VAT, w rejestrze wykreślonych podatników VAT (temu ma służyć nowy elektroniczny rejestr na stronach internetowych Ministerstwa Finansów, zawierający podmioty, które w przeszłości zostały wykreślone lub których rejestrację przywrócono). Warto również „prześwietlić” kontrahenta w internecie. Wskazane jest również, aby upewnić się, że transakcja, którą podejmujemy, nie wygląda „podejrzanie”, tj. w szczególności, czy cena nie jest podejrzanie niska. Ten absurd świadczy o ignorowaniu wolnego rynku. Państwo nie może i nie ma prawa decydować, za jaką cenę przedsiębiorca kupuję lub sprzedaje.

Warto również podążać za tworzonymi obecnie przez Ministerstwo Finansów wskazówkami zachowania tzw. należytej staranności. Postępowanie zgodnie z tymi wskazówkami oczywiście nie daje pełnej gwarancji, ale może uchronić podatnika przed uczestnictwem w oszukańczym procederze, a jednocześnie może stanowić istotny argument w późniejszej korespondencji z organem podatkowym w przypadku wykreślenia z rejestru.

2. Wykreślenie z rejestru. Skąd wiadomo, że doszło do wykreślenia, a jeżeli już nastąpiło, co zrobić? Niestety, przepisy dotyczące rejestracji (i wykreślenia) podatników VAT nie przewidują żadnej szczegółowej procedury w tym zakresie. Naczelnik urzędu skarbowego nie musi informować podatnika o wykreśleniu go z rejestru. W praktyce zatem podatnik może dowiedzieć się o tym, czy jest zarejestrowanym podatnikiem VAT, czy też został wykreślony z rejestru, śledząc wpisy w publicznie dostępnym rejestrze.

Rejestry te są dostępne na portalu podatkowym na stronach Ministerstwa Finansów „sprawdzanie podatnika VAT”).

Obecnie możliwe jest sprawdzenie, czy dany podmiot, po wpisaniu jego NIP, jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny (lub zwolniony). Po wprowadzeniu omawianej nowelizacji będzie równie możliwe sprawdzenie:

• czy danemu podmiotowi w przeszłości odmówiono rejestracji;

• czy dany podmiot został w przeszłości wykreślony z rejestru podatników VAT;

• czy dany podmiot został przywrócony do rejestru podatników VAT.

Wprowadzany rejestr ma zawierać również podstawę prawną odmowy rejestracji, wykreślenia z rejestru oraz przywrócenia zarejestrowania jako podatnika VAT. Zatem w przypadku wykreślenia podatnika na podstawie nowo wprowadzanych przepisów o STIR w rejestrze Ministra Finansów powinna widnieć podstawa prawna w postaci art. 96 ust. 9 pkt 5 u.p.t.u. Z tego wynika, że najlepiej w praktyce śledzić stan swojej rejestracji dla celów VAT poprzez regularne sprawdzanie swojego statusu w rejestrze podatników na stronie Ministerstwa Finansów. Jeżeli okaże się, że dany podatnik nie znajduje się w rejestrze podatników VAT (szczególnie jeżeli podstawa prawna wykreślenia wskazuje na art. 96 ust. 9 pkt 5 u.p.t.u.), warto zadzwonić do swojego urzędu skarbowego, aby spróbować telefonicznie potwierdzić tę informację. Następnie można również zwrócić się do naczelnika urzędu skarbowego z wnioskiem o pisemne potwierdzenie, czy dany podatnik jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny lub zwolniony, albo o zaświadczenie potwierdzające te fakty. Jeżeli jednak w wykazie elektronicznym Ministerstwa Finansów dany podmiot nie figuruje (a znajdujące się tam informacje wskazują na wykreślenie na podstawie art. 96 ust. 9 pkt 5 u.p.t.u.), zalecane jest jak najszybsze skontaktowanie się ze swoim urzędem skarbowym. W takim wypadku przepisy nie przewidują określonej sformalizowanej procedury ani przesłanek, które umożliwiają kwestionowanie decyzji urzędu skarbowego. Stanowią one jedynie, że: „Naczelnik urzędu skarbowego przywraca zarejestrowanie podatnika, o którym mowa w ust.9 pkt 5, jako podatnika VAT czynnego bez konieczności składania zgłoszenia rejestracyjnego, jeżeli podatnik udowodni, że prowadzone przez niego działania nie są realizowane z zamiarem, o którym mowa w ust. 9 pkt 5 [a więc z zamiarem wyłudzeń skarbowych], albo wyjdą na jaw inne okoliczności lub dowody, z których wynikał brak tego zamiaru” (dodany art. 96 ust. 9j u.p.t.u.). W takich okolicznościach pozostaje podatnikowi jedynie podjęcie próby uzyskania (ustnie lub pisemnie) od swojego urzędu skarbowego jakichkolwiek informacji, na podstawie czego organy skarbowe uznały, że podatnik prowadzi działalność z zamiarem wyłudzeń skarbowych, a następnie pisemnego ustosunkowania się do tych informacji ze wskazaniem jak największej liczby dowodów świadczących o tym, że podatnik rzetelnie wypełnia swoje obowiązki. Ewentualnie, w przypadku braku jakiejkolwiek informacji ze strony urzędu skarbowego, warto skierować do urzędu skarbowego pismo zawierające przykładowo:

• nawiązanie do wykreślenia na podstawie art. 96 ust. 9 pkt 5 u.p.t.u.;

• wskazanie, że podatnik (od dłuższego czasu) prowadzi działalność gospodarczą;

• dokładne opisanie tej działalności (jej miejsca, przedmiotu, zakresu itd.) ze wskazaniem argumentów świadczących o tym, że działalność ta jest stabilna i długotrwała;

• wskazanie podjętych działań zabezpieczających prawidłowe rozliczanie VAT (np. informacji o stosowanych procedurach weryfikujących kontrahentów, o sprawdzeniu statusu kilkudziesięciu największych kontrahentów, o stosowaniu zasad należytej staranności z nawiązaniem do dokumentu Ministerstwa Finansów na ten temat, o dokonaniu korekty podatku naliczonego w odniesieniu do kontrahentów, którzy nie figurowali w rejestrze jako podatnicy VAT czynni, o innych krokach ilustrujących aktywne działania zmierzające do „udowodnienia”, że działalność podatnika nie prowadzi do oszustw podatkowych);

• oświadczenie, że podatnik nie prowadzi żadnych działań, których zamiarem miałoby być wykorzystanie działalności banków w rozumieniu art. 119zg pkt 1 o.p. lub spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi w rozumieniu art. 119zg pkt 9 o.p., a zatem do celów mających jakikolwiek związek z przestępstwami wymienionymi w tym przepisie;

•oświadczenie, że podatnik nigdy nie popełnił przestępstwa, nie był karany na podstawie Kodeksu karnego lub Kodeksu karnego skarbowego oraz że żadne postępowanie karne lub w związku z przestępstwem karnym skarbowym nie było wobec niego prowadzone;

•prośbę o informacje, jakie dowody byłyby – według urzędu skarbowego – przydatne do wyjaśnienia faktów mających znaczenie dla sprawy. Oczywiście powyższe tezy mają charakter przykładowy i mogą zostać powołane wyłącznie w przypadku zgodności z prawdą. Niestety, należy podkreślić, że analizowane przepisy są rzadkim przypadkiem w polskim porządku prawnym, w którym podatnik jest obowiązany do wykazywania braku swojego zamiaru popełnienia przestępstwa, a zatem trudno wskazać jednoznacznie, w jaki sposób powinien się zachować. W każdym razie byłaby zalecana jak najbardziej aktywna postawa w kontaktach z urzędem skarbowym oraz próba przedstawienia wszelkich możliwych dokumentów, które mogą w danych okolicznościach świadczyć o „normalnym” prowadzeniu działalności, bez zamiaru popełnienia przestępstwa. Należy również podkreślić, że przy prawidłowym funkcjonowaniu organów podatkowych w przypadku zupełnie uczciwych podatników nie powinno dochodzić do wykreślenia z rejestru na podstawie powołanych przepisów. Jeżeli natomiast już do tego dojdzie, wówczas organy skarbowe raczej wskażą powody takiego wykreślenia oraz prawdopodobnie umożliwią podatnikowi przedstawienie konkretnych dowodów.

3. Jakie jeszcze środki przysługują podatnikowi? Należy zauważyć, że zgodnie z aktualnym przeważającym orzecznictwem sądowym organ podatkowy, odmawiając rejestracji dla celów VAT, powinien wydać decyzję administracyjną ze wskazaniem przesłanek, którymi kierował się w przy wydawaniu takiej decyzji (niestety organy podatkowe są odmiennego zdania). W braku zatem reakcji urzędu skarbowego podatnik jest uprawniony do „uznawania się” za podatnika wciąż zarejestrowanego. Jeżeli w przyszłości skutki braku rejestracji miałyby negatywne skutki dla podatnika, mógłby on dowodzić przed sądem, że w istocie pozostaje nadal zarejestrowanym podatnikiem. Nie jest to jednak rozwiązanie praktyczne, wiąże się bowiem z długotrwałymi postępowaniami sądowymi. Innym wyjściem jest złożenie stosownej skargi do sądu administracyjnego. Wiąże się to również z długotrwałym postępowaniem, ale może okazać się jedynym wyjściem.

4. Podsumowanie Podatnik może zostać wykreślony z rejestru podatników VAT w zasadzie „z zaskoczenia” i nie da się wskazać, jakichś konkretnych działań, które należy podjąć, aby się przed tym ustrzec. Można zalecać tylko maksymalną ostrożność, żeby nie „wplątać się” w oszukańcze łańcuchy VAT-owskie. Należy również na bieżąco monitorować na stronach Ministerstwa Finansów rejestr podatników celem weryfikacji, czy podatnik jeszcze figuruje w tym rejestrze. Jeżeli z rejestru zniknął, powinien natychmiast skontaktować się z urzędem skarbowym i zachować maksymalnie aktywną postawę w kontaktach z urzędnikami. To może pozwolić mu na przywrócenie rejestracji.

Comments are closed.